· Chemia herbaty · 3 minuty
Herbata GABA: historia, technologia i skuteczność
Mówiąc o herbacie od strony chemii byłoby przestępstwem nie wspomnieć o herbatach GABA, które stają się coraz bardziej popularne.GABA czyli kwas gamma-aminomasłowy pełni funkcję głównego hamującego przekaźnika w układzie nerwowym.
GABA powstaje z glutaminianu, tego samego który odpowiada za smak umami i często jest dodawany w postaci soli sodowej do różnych potraw i niekiedy uznawany przez niektóre osoby jako bardzo niezdrowy. Enzym dekarboksylaza kwasu glutaminowego (GAD) odszczepia od glutaminianu cząsteczkę dwutlenku węgla i powstaje GABA. Benzodiazepiny, barbiturany i nawet alkohol swoje działania zawdzięczają oddziaływaniom z receptorami GABA-ergicznymi. Jednak kwestia GABA w herbacie budzi kontrowersje.
W 1984 roku w Japonii prof. Tsushida z Instytutu drzew owocowych i herbaty postanowił opracować technologii produkcji herbaty ze zwiększoną zawartością GABA. Technologia została zaprezentowana w 1987 roku, okazało że umieszczenie liści herbaty tuż po zbiorze w atmosferze azotu lub dwutlenku węgla pozwala zwiększyć zawartość GABA średnio z 20 do 200 mg/100g, jednocześnie prawie nie zmieniając zawartości katechin, kofeiny i teaniny. Teoretycznie każdy stres(czynniki fizyczne, infekcje wirusowe itd.), zmienia skład biochemiczny liści herbaty w tym najczęściej zwiększając stężenie GABA. Jednak powstawaniu GABA w warunkach beztlenowych zaproponowanych przez Tsushida jest procesem bardziej skomplikowanym.
W krzewach herbacianych obecne są 2 izoformy wspomnianej już dekarboksylazy kwasu glutaminowego – CsGAD1 i CsGAD2. Mimo że katalizują tą samą reakcję to się różnią. Forma 1 jest aktywowana przez kompleks kalmodulina-jony wapnia, warunki beztlenowe zaś zwiększają stężenie wapnia w liściach aktywując formę 1. Natomiast uszkodzenia mechaniczne wraz z warunkami beztlenowymi aktywują ekspresję formy 2. Podobne mechanizmy są znane również dla innych roślin – ryżu, pomidorów, tytoniu, więc za niedługo może się okazać, że będziemy mieli GABA pomidorki i papierosy, który mieliby działanie uspokajające albo nawet przeciwdrgawkowe, polepszaliby jakość snu, zmniejszali niepokój, jak to robią leki będące analogami GABA.
Jednak mało jest wypić herbatę wzbogaconą w GABA, żeby miał jakikolwiek pozytywny wpływ powinien dotrzeć do narządu docelowego, w tym przypadku będzie to ośrodkowy układ nerwowy i to już wcale nie jest taki proste. Badacze z uniwersytetu Nowego Yorku poprzez użycie znakowanego GABA odkryli, że tylko 8.8% podanej dawki jest w stanie przenikać przez barierę krew-mózg – naturalną barierę chroniącą CSN przed uszkodzeniem przez toksyczne substancje. Nie mniej jednak jeszcze sporo badań należy przeprowadzić, żeby ocenić czy GABA w tak małym stężenie może mieć zauważalny wpływ, ponieważ niezwykle trudne jest ocenić zmiany stężenia substancji w mózgu człowieka, zaś większość badań używa myszy lub szczury, co wpływa na wyniki pomiarów. Dodatkowo nie wykluczone jest to, że GABA może działać pośrednie przez ośrodkowy układ nerwowy(chociaż wciąż stężenia w herbacie są dużo mniejsze od dawek farmaceutycznych), w którym też są obecne receptory dla GABA w tym poprzez interakcje z nerwem błędnym, który łączy mózg i jelito. Nie zapominamy też o banalnym efekcie placebo.
Podsumowując, dostępne obecnie wyniki badań nie są wystarczające żeby wprost mówić że herbata GABA ma korzystny pakiet na organizm, jednak na razie nie można tego też wykluczyć, natomiast większość dostępnych badań potwierdzających korzystny wpływ GABA ma w sobie liczne błędy (mały rozmiar grupy testowej, liczne uproszczenia, często są to artykuły naukowców związanych z firmami produkującymi GABA). Pijcie dobrą herbatę, niezależnie od tego ile tam jest GABA!
Źródła:
Tsushida T et al., Production of a New Type Tea Containing a High Level of gamma-Aminobutyric Acid, Nippon Nogeikagaku Kaishi. 1987, 61: 817—822.89
DOI: 10.1038/srep23685
doi:10.1016/0028-3908(71)90013-x
doi: 10.3389/fpsyg.2015.01520
